Ryzyko klimatyczne w biznesie

^{Data publikacji: 28.05.2025}

^{4 minuty czytania}

Zmiana klimatu nie jest już scenariuszem przyszłości, lecz faktem definiującym teraźniejszość i coraz wyraźniej kształtującym przyszłość. Ryzyko klimatyczne w biznesie staje się coraz bardziej realne, ponieważ zjawiska takie jak fale upałów, susze, powodzie czy pożary lasów występują coraz częściej i intensywniej. Mają one wpływ nie tylko na środowisko, ale także bezpośrednio na funkcjonowanie firm – od infrastruktury po bezpieczeństwo pracowników. Rosnące temperatury, destabilizacja cyklów pogodowych i nieprzewidywalność zjawisk ekstremalnych redefiniują pojęcie ciągłości działania.

W regulacjach ESG i zarządzaniu ryzykiem przyjmuje się, że ryzyka klimatyczne dzielą się na dwie główne kategorie^[1]:

ryzyka fizyczne – wynikające bezpośrednio ze zmian klimatycznych (np. powodzie, susze, pożary, podnoszenie się poziomu mórz),
ryzyka transformacyjne – wynikające z reakcji społeczeństw, rynków i regulatorów (np. nowe regulacje, presja inwestorów, zmiany technologiczne).

Oba typy ryzyk coraz silniej się przeplatają, a ich zarządzanie wymaga głębokiej zmiany w sposobie myślenia o strategii, finansach i operacjach. W poniższej analizie skupiamy się głównie na skutkach fizycznych, które już dziś realnie wpływają na funkcjonowanie przedsiębiorstw.

Ryzyka fizyczne – realne zagrożenia dla ciągłości działania

Choć wciąż istnieje wiele firm, które odsuwają od siebie temat klimatu i działania w tym zakresie, to wyraźnym trendem staje się coraz poważniejsze podejście biznesu do wyzwań klimatycznych. Nie wynika to wyłącznie z presji regulacyjnej — zwłaszcza że część przepisów klimatycznych uległa ostatnio opóźnieniu — ale przede wszystkim z konsekwencji, jakie zmiana klimatu niesie dla biznesu. Coraz częstsze powodzie, fale upałów czy ekstremalne zjawiska pogodowe zakłócają bowiem produkcję, logistykę i dostęp do zasobów, bezpośrednio zagrażając ciągłości działania firm. Przerwane dostawy, zalane zakłady czy zniszczona infrastruktura to problemy, z którymi mierzy się coraz więcej firm. Tracą nie tylko pieniądze, czas, ale również zaufanie partnerów biznesowych i klientów.

Szczególnie podatne na skutki zmiany klimatu są łańcuchy dostaw. W wielu branżach, np. w farmacji – w obliczu przestoju – natychmiastowa zmiana dostawcy kluczowych komponentów jest niemożliwa z uwagi na wymogi certyfikacyjne, co czyni je wyjątkowo wrażliwymi na zakłócenia klimatyczne^[2].

Kolejnym wyzwaniem jest dostępność zasobów naturalnych. Woda, drewno, metale czy płody rolne stają się coraz trudniej dostępne – zwłaszcza w regionach wysokiego ryzyka klimatycznego. Za przykład posłużyć może sytuacja, kiedy w danym kraju spada poziom rzek, wówczas ogranicza się dostęp do wody przemysłowej; natomiast kiedy pożary niszczą lasy, zaczyna brakować drewna konstrukcyjnego^[3].

Dochodzą do tego rosnące koszty ubezpieczeń i ograniczony dostęp do ochrony w regionach wysokiego ryzyka. Firmy znajdujące się na obszarach wysokiego ryzyka – jak np. tereny podatne na powodzie – mogą spotkać się z odmową objęcia ochroną ubezpieczeniową. Co więcej, już dziś niektóre banki i instytucje finansowe sygnalizują, że w przyszłości będą brać pod uwagę ekspozycję na ryzyko klimatyczne przy decyzjach kredytowych^[4].

Zmiany klimatyczne bezpośrednio dotykają również pracowników. Fale upałów szczególnie dotykają branże pracujące na zewnątrz – budownictwo, rolnictwo, transport. Efektem są spadki wydajności, większa liczba absencji chorobowych, wyższe koszty BHP i energii (np. klimatyzacja), a w niektórych przypadkach – konieczność skracania czasu pracy^[5].

Dodatkowym problemem może być spadek wartości aktywów, szczególnie nieruchomości. Erozja nabrzeży, podnoszenie się poziomu mórz czy zmiany mapy ryzyka powodziowego mogą wprost obniżać wartość terenów inwestycyjnych i nieruchomości komercyjnych, co przekłada się na bilanse finansowe firm i decyzje inwestorów^[6].

Zarządzanie tymi wyzwaniami wymaga konkretnego działania – zarówno strategicznego, jak i operacyjnego.

Jakie kroki mogą podjąć firmy już dziś?

Zarządzanie ryzykiem klimatycznym to dziś element odpowiedzialnego i odpornego modelu biznesowego. Wymaga nie tylko zabezpieczeń operacyjnych, ale także przemyślanej strategii adaptacyjnej. Według międzynarodowych wytycznych (m.in. TCFD, IPCC, WRI), organizacje mogą i powinny podejmować działania w pięciu kluczowych obszarach:

Włączenie ryzyk klimatycznych do zarządzania strategicznego
Firmy powinny identyfikować i mapować ryzyka fizyczne i transformacyjne, uwzględniając je w strategiach, planach inwestycyjnych i modelach finansowych. Symulacje scenariuszowe pomagają zrozumieć potencjalne skutki różnych wariantów klimatycznych^[7].
Budowanie odporności operacyjnej i infrastrukturalnej
To m.in. dywersyfikacja dostawców, lokalizacja produkcji bliżej rynków zbytu, ocena odporności zakładów i systemów IT, inwestycje w magazynowanie czy zabezpieczenia przeciwpowodziowe.
Zarządzanie łańcuchem wartości i dostaw
Należy analizować ryzyka na każdym etapie łańcucha dostaw – od surowców po logistykę. Pomocne są tu narzędzia, takie jak analizy ryzyka geograficznego czy „heat maps” pokazujące najbardziej wrażliwe punkty. Warto też monitorować ekspozycję dostawców i ich gotowość do reagowania.
Rozwój kompetencji i edukacja klimatyczna w organizacji
Świadomość i wiedza zespołów to fundament odporności klimatycznej. Przedsiębiorstwa powinny szkolić menedżerów i pracowników w zakresie klimatu, ryzyka i adaptacji, budując wspólny język i zrozumienie tematu. Klimat nie jest już wyłącznie domeną działu ESG – powinien być zintegrowany z zarządzaniem ryzykiem, strategią i HR.
Budowanie kultury zarządzania niepewnością
W warunkach pogłębiającej się zmienności klimatycznej, firmy powinny rozwijać zdolność do szybkiego reagowania – testować scenariusze, analizować alternatywne modele operacyjne, tworzyć plany awaryjne. Warto czerpać z doświadczeń pandemii – wiele organizacji nauczyło się wtedy sprawnego zarządzania niepewnością i krótkoterminowymi zakłóceniami.

W Fundacji Climate&Strategy zapewniamy strategiczne doradztwo i wsparcie dla firm w procesie liczenia śladu węglowego, tworzenia strategii klimatycznych, a coraz częściej również w budowaniu odporności na ryzyka związane ze zmianą klimatu. W tym obszarze eksperci Fundacji pomagają firmom m.in. w analizie ryzyk fizycznych i transformacyjnych, ocenie wpływu finansowego oraz strategiach adaptacji.

Skontaktuj się z nami!