Polityka klimatyczna UE – wpływ na polską gospodarkę

^{Data publikacji: 30.09.2024}

^{4 minuty czytania}

Polityka klimatyczna UE – jak wpływa na polską gospodarkę?

Spis treści:

Polityka klimatyczna UE – charakterystyka
Wpływ polityki klimatycznej UE na polską gospodarkę
Co mogą zrobić firmy, żeby postępować zgodnie z polityką klimatyczną UE

Unia Europejska jest obecnie jednym z największych emitentów gazów cieplarnianych w skali globu. Na mocy wewnętrznych ustaleń, do 2050 roku chce jednak osiągnąć neutralność klimatyczną. Za ambitnymi planami idzie szereg regulacji składających się na politykę klimatyczną UE. Unijne prawo obowiązuje też w Polsce, warto więc wiedzieć, jak polityka bloku wpłynie na polską gospodarkę.

Artykuł powstał przed wyborami do Parlamentu Europejskiego w czerwcu 2024 roku. Oznacza to, że nie uwzględnia ewentualnych zmian dotyczących kierunków rozwoju polityki klimatycznej UE, wynikających z podziału mandatów. Poniższy artykuł stanowi szerszą analizę dotychczasowych osiągnięć polityki klimatycznej UE i pozwala lepiej zrozumieć obowiązki raportowe, którym podlegają firmy w krajach członkowskich.

Polityka klimatyczna UE – charakterystyka

Polityka klimatyczna UE obejmuje rozwiązania, które mają pozwolić państwom członkowskim na osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku. Obecnie Unia Europejska należy do największych emitentów gazów cieplarnianych na świecie. W 2022 roku kraje Wspólnoty odpowiadały łącznie za ok. 6,7 proc. wszystkich światowych emisji gazów cieplarnianych¹. Dla porównania, jeszcze w 1990 roku, kiedy UE liczyła o kilkanaście państw mniej, emisje bloku stanowiły ok. 15,2 proc. globalnych emisji².

Unijna polityka klimatyczna zakłada, że emisje UE będą dalej spadać. W ramach najważniejszej umowy międzynarodowej dotyczącej ochrony klimatu, czyli porozumienia paryskiego, Unia zobowiązała się do ograniczenia emisji o co najmniej 40 proc. w porównaniu z poziomem z 1990 roku. Podczas szczytu Rady Europejskiej w grudniu 2019 roku przywódcy UE uzgodnili jeszcze ambitniejszy cel. Zgodnie z ustaleniami, do 2030 roku emisje bloku mają spaść o 55 proc. w porównaniu z 1990 rokiem, a do 2050 roku UE ma osiągnąć neutralność klimatyczną³.

Żeby osiągnąć ten cel państwa Unii będą musiały znacząco obniżyć obecny poziom emisji gazów cieplarnianych, a do tego znaleźć sposoby na zrekompensowanie niemożliwych do uniknięcia emisji. Polityka klimatyczna UE obejmuje regulacje i mechanizmy mające temu służyć. To nie tylko różnego typu obowiązki nakładane na kraje członkowskie. Polityka klimatyczna bloku obejmuje również regulacje dotyczące finansowania transformacji czy wspierania konkurencyjności państw.

Wpływ polityki klimatycznej UE na polską gospodarkę

Najważniejszymi regulacjami w ramach polityki klimatycznej UE są nowe unijne przepisy z pakietu noszącego nazwę Fit for 55 oraz unijny plan transformacji energetycznej REPowerEU.

Fit for 55 (po polsku – „Gotowi na 55”) to pakiet reform, których celem jest zapewnienie zgodności polityki UE z celami klimatycznymi bloku. Obejmuje szereg aktów prawnych, które obecnie są na różnych etapach procesu legislacyjnego. Niektóre z nich są już obowiązującym prawem. Inne jeszcze przyjmują ostateczny kształt w trwających negocjacjach. Pakiet Fit for 55 obejmuje reformy w zakresie:

lotnictwa i żeglugi,
transportu drogowego,
budownictwa,
leśnictwa,
importu w branżach wysokoemisyjnych,
energii odnawialnej,
systemu handlu pozwoleniami na emisję gazów cieplarnianych,
emisji metanu w energetyce.

Zgodnie z REPowerEU Unia odchodzi od paliw kopalnych, a mocno stawia na odnawialne źródła energii. REPowerEU obejmuje też plan inwestycji do przeprowadzenia przez konkretne kraje członkowskie i ich finansowanie.

Polityka klimatyczna UE w coraz większym stopniu będzie kształtowała polską gospodarkę. Przede wszystkim dlatego, że obejmuje przepisy dotyczące wielu sektorów działalności. Do tego wspólny unijny rynek to główny kierunek importu i eksportu przedsiębiorców z Polski. Od stosowania norm związanych z redukcją emisji i transformacją energetyczną coraz mocniej będzie zależeć także konkurencyjność polskich firm.

Co mogą zrobić firmy, żeby postępować zgodnie z polityką klimatyczną UE?

Podstawowym założeniem unijnej polityki klimatycznej jest konieczność ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Emisje będą musiały zmniejszyć firmy praktycznie z każdego sektora. Kluczowym działaniem dla każdej organizacji, która chce działać w zgodzie z polityką klimatyczną UE, będzie więc sprawdzenie swojego poziomu emisji i podjęcie działań na rzecz jego redukcji.

Pierwszym krokiem powinno być więc wyliczenie śladu węglowego firmy, czyli całkowitej sumy emisji gazów cieplarnianych wywołanych bezpośrednio lub pośrednio przed podmiot. Wyliczenie śladu węglowego obejmuje emisje dwutlenku węgla, metanu, podtlenku azotu i innych gazów cieplarnianych (GHG). W Fundacji Climate&Strategy wspieramy firmy w procesie obliczeń oraz analizy śladu węglowego, a także tworzenia planów jego redukcji. Z myślą o małych i średnich firmach opracowaliśmy bezpłatny kalkulator śladu węglowego, który pomaga firmom obliczyć ślad węglowy z Zakresach 1 i 2 (a niebawem w Zakresie 3) oraz przygotowuje je do procesu redukcji, a tym samym do zrobienia pierwszego kroku do obniżania emisji.

Każda firma powinna też znać regulacje specyficzne dla branży, w jakiej działa. Zgodnie z polityką klimatyczną UE, poszczególne sektory gospodarki – np. transport, budownictwo czy energetyka – będą obejmowane szczegółowymi przepisami. Mogą one dotyczyć pewnych obowiązków określonych dla danej branży lub ustalać daty zmniejszania emisji do określonego poziomu. Fundacja Climate&Strategy wspiera firmy w tworzeniu skutecznych strategii redukcji emisji, będących podstawą do osiągnięcia celów w odpowiednim czasie.