Biomasa – co to jest i jak powstaje?

^{Data publikacji: 24.11.2024}

^{4 minuty czytania}

Biomasa – co to jest i jak jej wykorzystanie wpływa na środowisko?

Spis treści:

Biomasa – co to?
Jak powstaje biomasa i jakie są jej rodzaje?
Do czego wykorzystuje się biomasę?
Biomasa – wady i zalety wykorzystania jako źródła energii

Biomasa jest uznawana za jedno z odnawialnych źródeł energii. Istnieje wiele rodzajów biomasy, a poszczególne jej typy są wykorzystywane w różnych sektorach energetyki. Biomasa jako źródło energii różni się jednak od innych typów OZE. Jej wykorzystanie z punktu widzenia troski o klimat i środowisko może mieć zarówno wady, jak i zalety. Przeczytaj nasz artykuł i dowiedz się, co to jest biomasa, jakie są jej rodzaje, do czego jest wykorzystywana!

Biomasa – co to?

Zastanawiasz się, co to jest biomasa? Pojęcie „biomasa” może brzmieć obco, ale chyba każdy spotkał się z jakimś jej typem w życiu codziennym. Za biomasę uznaje się materię pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, którą można wykorzystać do wytwarzania energii. Są to na przykład odpady z leśnictwa czy produkcji rolnej, pozostałości z gospodarki ściekami albo organiczne odpady przemysłowe oraz komunalne.

Biomasa jest uznawana za odnawialne źródło energii – i to najstarsze. Spalanie odpadów, resztek drewna czy niejadalnych części uprawianych roślin towarzyszyło społecznościom ludzkim od tysiącleci. Współcześnie, dzięki nowoczesnym technologiom, jej wykorzystanie jest jednak dużo efektywniejsze niż po prostu spalanie w pojedynczych ogniskach.

Biomasa jest klasyfikowana jako jedno z OZE zarówno w prawie polskim, jak i unijnym. Jak podaje Międzynarodowa Agencja Energetyczna, bioenergia z biomasy jest najpowszechniejszym typem energii odnawialnej na świecie. Z biomasy powstaje ponad połowa (55 proc.) globalnie wytwarzanej energii z OZE i ponad 6 proc. całkowitej światowej produkcji energii¹.

Jak powstaje biomasa i jakie są jej rodzaje?

Biomasę uznaje się za OZE, bo pozyskuje się ją w praktycznie nieograniczonych ilościach. Powstaje ona zarówno w procesach naturalnych, jak i w wyniku przetwarzania różnych surowców przez człowieka. Przykłady surowców stanowiących biomasę to chociażby:

drewno, wióry i inne odpady z przemysłu drzewnego,
słoma, siano i inne części roślin uprawnych,
odpady gastronomiczne i z różnych sektorów produkcji żywności,
osady z gospodarki ściekami,
produkty pochodzące z hodowli zwierząt,
odpady organiczne z gospodarki komunalnej.

Do czego wykorzystuje się biomasę?

Biomasa znajduje szerokie zastosowanie w energetyce. Przetwarza się ją na co najmniej kilka sposobów. Formy jej wykorzystania jako źródła energii można podzielić na:

bezpośrednie spalanie biomasy w celu wytworzenia ciepła,
różne typy przetwarzania biomasy w procesie produkcji paliw.

Pierwszy typ wykorzystania biomasy to nie tylko palenie w domowych kominkach i piecach. Biomasę wykorzystuje się także w wielkoskalowych ciepłowniach. Zgodnie z najnowszymi danymi Urzędu Regulacji Energetyki, udział biomasy w całym miksie paliw wykorzystywanych w polskim ciepłownictwie w 2022 roku wynosił 12,26 procent².

Biomasa może być także wykorzystywana do produkcji biopaliw. Najpopularniejszymi płynnymi biopaliwami są bioetanol i biodiesel. Takie paliwa są wykorzystywane w transporcie drogowym jako alternatywy albo dodatki do paliw bazujących na ropie lub oleju napędowym. Z biomasy wytwarza się także biogaz. To produkt, który powstaje w procesie rozkładu materii organicznej. Wykorzystuje się go jako alternatywę dla gazu ziemnego.

Biomasa – wady i zalety wykorzystania jako źródła energii

Biomasę uznaje się za odnawialne źródło energii ze względu na sposób jej pozyskiwania. Należy jednak zaznaczyć, że proces wytwarzania energii z biomasy znacząco się różni od uzyskiwania energii z wiatru, słońca czy wody. Energię z biomasy uzyskuje się w procesie spalania. Podobnie jak w przypadku spalania innych surowców, wiąże się to z różnego typu emisjami do atmosfery, również gazów cieplarnianych. Emisje tych gazów mogą być na podobnym poziomie co ze spalania paliw kopalnych³.

Mimo wszystko w określonych warunkach użycie biomasy może skutkować redukcją emisji gazów cieplarnianych o 80-90 proc. w porównaniu z poziomem emisji przy wykorzystaniu paliw konwencjonalnych⁴. Ale aby to zagwarantować, konieczne jest zapewnienie zrównoważonego sposobu produkcji biomasy. Przeciwieństwem takiego sposobu będzie na przykład celowe zasadzanie lasów pod wycinkę na opał. Zasadniczą wadą biomasy jest właśnie to, że powstaje ona często w niezrównoważony sposób, co nie zapewnia efektu redukcji emisji gazów cieplarnianych do atmosfery.

Z drugiej strony produkcja bioenergii jest sposobem na wykorzystywane rzeczywistych odpadów i pozostałości z działalności gospodarczej, które i tak by powstały. Jeśli alternatywą do wykorzystania biomasy w energetyce byłoby pozostawienie tej materii naturalnemu procesowi rozkładu – co też wiąże się z emisjami gazów cieplarnianych – to jej spalenie w kontrolowanych warunkach może przynieść pozytywny efekt dla klimatu, jeśli pozwala zastąpić użycie energii z węgla, ropy czy gazu.

Pozyskiwanie bioenergii jest często także po prostu tańsze i prostsze niż uzyskiwanie energii z wiatru czy słońca. W gospodarstwach rolnych czy zakładach produkcji drewna, żywności czy celulozy biomasa powstaje w sposób ciągły jako produkt ich działalności. Ponieważ jednak kompensacja wszystkich emisji gazów cieplarnianych za pomocą biomasy jest nieosiągalna, w gospodarce i w firmach, które planują obniżyć swój ślad węglowy, niezbędne są równoległe inwestycje w inne typy OZE.