Według Organizacji Narodów Zjednoczonych dezinformacja to zamierzone działanie rozprzestrzeniające szkodliwe treści, których celem jest dezorientacja lub oszukanie.
Spis treści:
1. Dezinformacja klimatyczna – co to jest?
2. Cechy dezinformacji klimatycznej
3. Dlaczego należy zwalczać dezinformację klimatyczną?
4. Najczęstsze przykłady dezinformacji klimatycznej
5. Dezinformacja klimatyczna a opóźnienie adaptacji do zmiany klimatu
6. Komu zależy na szerzeniu dezinformacji klimatycznej?
7. Dezinformacja klimatyczna – przydatne publikacje
Podążając za bardziej rozbudowaną definicją Komisji Europejskiej, dezinformacja oznacza możliwe do zweryfikowania nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd informacje, tworzone, przedstawiane i rozpowszechniane w celu uzyskania korzyści gospodarczych lub wprowadzenia w błąd opinii publicznej, które mogą wyrządzić szkodę publiczną. Szkoda publiczna obejmuje zagrożenia dla demokratycznych procesów politycznych i kształtowania polityki oraz dla ochrony zdrowia obywateli UE, środowiska naturalnego lub bezpieczeństwa.
Idąc o krok dalej w poszukiwaniu definicji dezinformacji dotyczącej klimatu, z pomocą przychodzi opracowanie przygotowane przez koalicję Climate Action Against Disinformation (CAAD), która zwraca uwagę na poniższe cechy dezinformacji
Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu stwierdził, że w związku z postępującą zmianą klimatu zamyka się szansa na zapewnienie wszystkim godnego życia i zrównoważonej przyszłości. Działania klimatyczne muszą zostać podjęte już teraz, ale dezinformacja na temat nauki i rozwiązań bezpośrednio utrudnia działania polityczne w tej sprawie. Fałszywe twierdzenia na temat globalnego ocieplenia polaryzują opinię publiczną, zmniejszają poparcie dla polityk łagodzących zmianę klimatyczną i powodują wiele innych negatywnych skutków. Walki ze zmianą klimatu nie można wygrać bez zajęcia się problemem dezinformacji klimatycznej.
W 2021 roku stworzono matrycę mapującą i klasyfikującą najczęściej pojawiające się komunikaty mające na celu dezinformowanie w obszarze klimatu (https://osf.io/preprints/socarxiv/crxfm/). W opracowaniu wyróżniono pięć podstawowych twierdzeń, takich jak: globalne ocieplenie nie ma miejsca, człowiek nie odpowiada za globalne ocieplenie, zmiana klimatu to nie tak poważny problem, pro-klimatyczne rozwiązania nie działają, ruch pro-klimatyczny jest niewiarygodny, oraz szereg subkategorii rozwijających i doprecyzowujących każde z nich.
Badacze zwracają również uwagę na inne, bardzo niebezpieczne zjawisko wynikające z dezinformacji klimatycznej, skutkujące opóźnieniami adaptacji do zmiany klimatu (ang. climate delay). Wyróżniono cztery często wdrażane narracje, których zadaniem jest opóźnianie podejmowania proklimatycznych działań: przekierowanie odpowiedzialności na inne podmioty, forsowanie rozwiązań oddalających nas od transformacji, podkreślanie wad proponowanych rozwiązań oraz poddanie się, bo jest już za późno. W wielu krajach rosną obawy społeczne dotyczące zmiany klimatu, a zaprzeczanie nauce o klimacie nie jest już tak częstym problemem. Powszechny brak zaufania do polityków stwarza warunki sprzyjające dezinformacji i opóźnianiu wdrażania rozwiązań.
W szerzenie dezinformacji klimatycznej zaangażowane są różne podmioty, mające swój interes w utrzymaniu statusu quo lub spowolnieniu procesów transformacyjnych. Zaliczają się do nich:
Dezinformacja klimatyczna zwykle osiąga szczyt podczas kluczowych wydarzeń, takich jak publikacja raportów IPCC czy coroczna konferencja COP. Dobrym jej przykładem jest przekierowanie uwagi z rozmów na temat konkretnych rozwiązań na hipokryzję przywódców politycznych przybywających na wydarzenia prywatnymi odrzutowcami lub przerzucanie odpowiedzialności na jednostki, przy jednoczesnym sugerowaniu im działań, które same w sobie nie wystarczą do zatrzymania zmiany klimatu, takich jak na przykład recykling. Warto zauważyć, że narracje dezinformacyjne dotyczące klimatu są w coraz większym stopniu powiązane z innymi protestami lub spiskami, takimi jak twierdzenia, że celem 15-minutowych miast jest zwiększenie kontroli rządu nad jednostkami. Zrozumienie zawiłych wzajemnych zależności tych czynników jest niezbędne do opracowania skutecznych strategii przeciwdziałania dezinformacji i promowania świadomych działań klimatycznych.
https://www.climatechangecommunication.org/wp-content/uploads/2023/09/Consensus_Handbook-1.pdf
https://www.climatechangecommunication.org/wp-content/uploads/2023/09/ConspiracyTheoryHandbook.pdf
https://www.apa.org/topics/journalism-facts/misinformation-disinformation
https://www.delab.uw.edu.pl/en/12-disinformation-fake-news-and-ways-to-verify-information/
https://www.disinfo.eu/
https://www.desmog.com/climate-disinformation-database/
Cieszymy się, że chcąc poszerzać swoją wiedzę na temat zmiany klimatu i ograniczania jej skutków, odwiedzasz naszą stronę internetową.
Przy tej okazji chcielibyśmy poinformować, że w dniu 23 września 2024 roku nazwa naszej Fundacji uległa zmianie na Fundacja Climate&Strategy.
Modyfikacja ta nie wiąże się z żadnymi zmianami wewnątrz organizacji i nie pociąga za sobą zmiany profilu oraz oferty Fundacji.