Debunking

Debunking

Debunking to proces ujawniania i dyskredytowania fałszywych lub wprowadzających w błąd informacji, mitów lub błędnych przekonań. To jedno z kluczowych działań fact-checkerów, którzy informują opinię publiczną o tym, które twierdzenia są prawdziwe, a które sfabrykowane.

Spis treści:
1. Co to jest debunking
2. Jak zwalczać dezinformację? Plan działania
3. Jak może wyglądać debunking w obszarze klimatu?
4. Przeczytaj więcej na temat debunkingu

Co to jest debunking

Strategia ta polega na systematycznym dostarczaniu dowodów, faktów i logicznej wykładni w celu obalania i korygowania nieścisłości. Debunking ma kwestionować i rozwiewać dezinformację i misinformację, aby zapobiegać ich dalszemu rozpowszechnianiu i potencjalnym szkodom. Proces ten ma kluczowe znaczenie dla wspierania zrozumienia i podejmowania świadomych decyzji w różnych dziedzinach, m.in. w nauce, polityce i kwestiach społecznych.

Jak zwalczać dezinformację? Plan działania

Akademicy reprezentujący najlepsze uczelnie na świecie stworzyli „Podręcznik Demaskowania” („The Debunking Handbook”), w którym opisano ścieżkę działania w przypadku, gdy zostanie zidentyfikowana dezinformacja lub misinformacja:

1. Jeżeli fałszywa informacja nie uzyskała jeszcze dużego rozgłosu warto powstrzymać się od debunkingu, przy jednoczesnym stałym monitorowaniu i gotowości do działania. Demaskowanie nieznanych mitów może paradoksalnie zwiększyć ich zasięg i mieć odwrotny skutek.
2. Jeżeli wciąż mamy wpływ na tworzenie opartej na faktach narracji, warto promować rzetelne i wiarygodne informacje w danym obszarze.
3. Dopiero w momencie, w którym dezinformacja przybierze jednoznaczną postać, należy rozpocząć działania mające na celu jej zdemaskowanie. Autorzy polecają by komunikat debunkujący rozpocząć od faktów, następnie przedstawić fałszywą informację i wyjaśnić czemu jest błędna. Komunikat taki należy zamknąć z ponownym wykorzystaniem faktów.

Debunking jest często stosowaną metodą w walce z dezinformacją, niemniej nie jest rozwiązaniem idealnym. Powszechnym wnioskiem płynącym z badań jest to, że ludzie zapamiętają, przyjmą i uwierzą w poprawiony komunikat, ale podświadomie mogą w dalszym ciągu polegać na informacjach, które zostały „zdebunkowane”. Jako przykład można wskazać świat polityki, kiedy ludzie uznają, że oświadczenia polityka są fałszywe, ale nie wpływa to na wynik wyborów.

Jak może wyglądać debunking w obszarze klimatu?

Dobrym przykładem jest opracowanie przygotowane przez Covering Climate Now, które bierze pod lupę 10 najczęstszych klimatycznych mitów:
Mit: Naukowcy nie są zgodni co do atropogenicznych przyczyn zmian klimatycznych.
Fakt: Ponad 99% klimatologów zgadza się, że działalność człowieka przyczynia się do zmiany klimatu.
Wyjaśnienie: Niewiele kwestii naukowych, jeśli w ogóle, było badanych i omawianych tak często, jak zmiana klimatu. Konsensus naukowy jest przytłaczający i trwały. W tym artykule Kate Marvel, klimatolożka z NASA, stwierdza: „Jesteśmy bardziej pewni, że gazy cieplarniane powodują zmiany klimatyczne, niż tego, że palenie powoduje raka”.

Przeczytaj więcej na temat debunkingu

https://www.climatechangecommunication.org/wp-content/uploads/2023/09/DebunkingHandbook2020.pdf
https://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev-publhealth-090419-102409