Ślad węglowy produktów spożywczych

^{Data aktualizacji: 9.10.2023
Data publikacji: 15.06.2022}

^{4 minuty czytania}

Spis treści:

1. Szerokie liczenie śladu węglowego produktów spożywczych
1.1. Sezonowość surowców
1.2. Zakres danych i granice systemu
1.3. Eksploracja różnych obszarów wiedzy
1.4. Rozdystrybuowanie
1.5. Orka i inne aspekty rolnicze
1.6. Konwersja gruntów
1.7. Okraszanie/gotowanie do smaku

Ślad węglowy produktów spożywczych – specyfika jego liczenia polega na konieczności uwzględniania aspektów nietypowych w porównaniu do śladu węglowego innych produktów. Emisje gazów cieplarnianych towarzyszą wielu operacjom i procesom, z których nie od razu zdajemy sobie sprawę.

Szerokie liczenie śladu węglowego produktów spożywczych

Dowiedz się więcej na temat śladu węglowego mięsa i innej żywności.

Dlaczego właśnie tak?

Wytłumaczę litera po literze, co trzeba uwzględnić, a co może nie być tak oczywiste:

S jak sezonowość surowców – owoce, warzywa czy zboża plonują w naszym klimacie raz w roku. Korzystanie z surowców rolniczych na przestrzeni całego roku kalendarzowego wiąże się z koniecznością odpowiedniego przechowywania, np. w chłodniach. A zapewnienie odpowiednich warunków składowania, to po prostu emisje gazów cieplarnianych, o których trzeba pamiętać licząc ślad węglowy.

Z jak zakres danych i granice systemu – podobnie jak dla większości wyrobów i usług, ślad węglowy produktów spożywczych można liczyć uwzględniając zakres danych oraz granice systemu w następujący sposób:

granica od kołyski do grobu (z ang. from cradle to grave) – uwzględnia wszystkie etapy od wydobycia surowców, przez produkcję, transport i przechowywanie
oraz użytkowanie, aż do utylizacji – kresu życia produktu,
lub granica od kołyski do bramy klienta (z ang. from cradle to gate), która uwzględnia etapy od pozyskania surowców po dostarczenie gotowego produktu do klienta.

Warto tak dobrać zakres danych i granice systemu, aby obliczenia śladu węglowego wskazywały, które etapy w cyklu życia produktów spożywczych wiążą się z największymi emisjami gazów cieplarnianych. Warto przedstawiać emisje gazów cieplarnianych w formie procentowych udziałów na każdy etap albo na wydzielone procesy technologiczne.

E jak eksploracja różnych obszarów wiedzy – zbierane są informacje o emisjach gazów cieplarnianych z różnych tematycznie obszarów, czyli etapów cyklu życia produktów spożywczych. Zdarza się, że te etapy wymagają wiedzy z różnych dziedzin. Oprócz etapu produkcji mamy etap pozyskania surowców, który polega np. na uprawie zbóż lub hodowli zwierząt. Obliczenie śladu węglowego wymaga nieraz konsultacji z ekspertami oraz pogłębiania wiedzy z kluczowego/wąskiego obszaru merytorycznego.

R jak rozdystrybuowanie – transport surowców i produktów (zwłaszcza tych pochodzenia biologicznego), podobnie jak etap przechowywania, wymaga zapewnienia odpowiednich warunków. Są surowce, np. mleko, które wymagają szybkiego transportu w specjalnie dostosowanych pojazdach-samochodach chłodniach. Szczególny transport wymaga uwzględnienia dodatkowych emisji GHG w obliczeniach śladu węglowego takich wyrobów.

O jak orka i inne aspekty rolnicze – powszechnie wiadomo, że rolnictwo ma złożony wpływ na emisje gazów cieplarnianych. Z jednej strony uprawy rolne wiążą się z koniecznością produkowania/składowania i aplikowania nawozów oraz przeprowadzania rozmaitych zabiegów rolniczych (orka, bronowanie, siew itd), co powoduje emisje gazów cieplarnianych. Z drugiej strony uprawa roślin wiąże się z asymilacją związków azotu w roślinach. Z kolei chów i hodowla zwierząt-powoduje emisje gazów cieplarnianych wynikające zarówno z oddychania zwierząt, jak i fermentacji jelitowej z przewodów pokarmowych przeżuwaczy. Emisje z etapu rolniczego często są nieoczywiste, co niestety nie zwalnia nas z konieczności ich uwzględniania.

K jak konwersja gruntów – co w naszych krajowych warunkach dotyczy głównie zmiany użytkowania gruntów z łąk (traktowanych jako cenne bo różnorodne biologicznie tereny) na grunty orne. Rzadko zmiana użytkowania gruntów dotyczy przekształcania lasów na grunty orne co wynika głównie ze struktury własności lasów-jedynie 20% lasów to lasy prywatne. Każda zmiana użytkowania gruntów wiąże się z emisjami gazów cieplarnianych, dlatego jeżeli tylko w cyklu życia produktu pojawiają się surowce rolnicze (zboża, mięso itd.) zawsze musimy pamiętać o sprawdzeniu, czy nastąpiła zmiana użytkowania gruntów. Status konkretnych gruntów także z lat ubiegłych możemy sprawdzać na niektórych portalach internetowych, np. na geoportalu, lub korzystać z wypracowanych metodyk szacowania zmian użytkowania gruntów.

O jak okraszanie/gotowanie do smaku – niektóre artykuły spożywcze do naszego domu trafiają jako półprodukty, które przed zjedzeniem należy ugotować bądź przyrządzić. Emisje gazów cieplarnianych z tego etapu będą się różnić od siebie w zależności od sposobu i warunków przyrządzania. Warto uwzględnić kilka typowych wariantów gotowania półproduktów spożywczych (np. gotowanie na płycie elektrycznej/na kuchence gazowej) a także popularnych dodatków smakowych (np. przypraw). A to wszystko-to oczywiście kolejne emisje GHG.